Dialog jako motor współpracy

 

    Współpraca jest procesem, poprzez który możemy osiągnąć cel. Dotyczy ona wszystkich obszarów naszego życia, od zawodowego do prywatnego. A towarzyszy nam już od początków dzieciństwa jako zdolność do tworzenia więzi i współdziałania z innymi (za pl.wikipedia.org). Jest to umiejętność, której uczymy się przez całe życie. Aby mogła ona powstać, potrzebne są rozwinięte inne umiejętności prospołeczne, o których piszą w swoim programie Ellen McGinnis i Arnold Goldstein (2003):

- aktywne słuchanie,

- rozpoznawanie i nazywanie emocji własnych i cudzych

- komunikowanie potrzeb (proszenie i oferowanie pomocy, odmawianie i akceptowanie odmowy)

- radzenie sobie z nieprzyjemnymi emocjami i popełnianymi błędami,

- rozwiązywanie problemów i konfliktów,

- dzielenie się,

- zapraszanie i dołączanie do zabawy.

    Z uwagi, że współpraca jest pojęciem obecnym w naszym życiu na każdym gruncie, można rzec, że od zarania dziejów, to definicji tego zjawiska jest wiele. Przytoczę kilka poglądów z obszaru edukacji.

Nowy Słownik Pedagogiczny W. Okonia podaje, że współpraca to „współdziałanie ze sobą jednostek lub grup ludzi, wykonujących swoje cząstkowe zadania, aby osiągnąć jakiś wspólny cel, współpraca opiera się na wzajemnym zaufaniu i lojalności oraz podporządkowaniu się celowi, należycie uświadomionemu sobie przez wszystkie jednostki lub grupy”.

    Natomiast w  Słowniku Pedagogicznym Cz. i  M. Kupisiewiczów pojęcie to definiowane jest jako „współdziałanie jednostek lub grup ukierunkowane na osiągnięcie wspólnego celu, uznanego przez nie za ważny”.

M. Winiarski pisze zaś, iż współpraca polega na zgodnym i  dobrowolnym działaniu kilku podmiotów (jednostek, grup społecznych, placówek), działanie to ukierunkowane jest na realizację wspólnych, tożsamych celów w dziedzinie kształcenia, wychowania, opieki, pomocy, edukacji kulturalnej, ma ona charakter dobrowolny i sprowadza się w głównej mierze do udzielania sobie przez podmioty uczestniczące wzajemnej pomocy w realizacji

przyjętych wspólnych celów.

    Na tej podstawie, możemy podkreślić, że istotą współpracy jest dążenie do celu. Zatem jaki on jest w szkole?

Za najbardziej ogólny cel działania szkoły można przyjąć wpływanie na rozwój uczniów. J. Łuczyński wyodrębnił 5 obszarów rozwoju uczniów, w których szkoła odgrywa kluczową rolę. Wśród nich wymienia:

– nabywanie wiedzy,

– orientacja w świecie wartości,

– rozwój umiejętności interpersonalnych,

– rozwój umiejętności funkcjonowania w świecie społecznym.

Stąd pojawia się kolejne pytanie – aby osiągnąć cel, mamy współpracować, ale czym jest współpraca? Co jest składową współpracy? 

A więc, jest nią rozmowa, która tylko pozornie jest łatwa i prosta. Bowiem wymaga zaangażowania każdej ze stron biorącej w niej udział. 

    W tym miejscu należy podkreślić, że skuteczność rozmowy zależy nie tylko od komunikatów werbalnie, a od stopnia umiejętności słuchania - co i jak mówi druga strona. W słuchaniu trzeba być aktywnym, umieć przekierować swoją uwagę na rozmówcę. Nie przerywać, nie narzucać własnych myśli, swoich rozwiązań czy też nie zadawać nadmiernie pytań, gdyż takie zachowanie może jedynie zniechęcić rozmówcę do dalszego prowadzenia rozmowy, poczucia bycia niewysłuchanym, pozostawionym samemu sobie. A czasami chodzi tylko o wygadanie się, zostanie po rozmowie z poczuciem ulgi. Stąd rozmowa ma moc wtedy, gdy potrafimy słuchać, dać przestrzeń rozmówcy do przeżycia rozmowy w jego sposób, z jego słowami, w jego tempie. Nasze skupienie uwagi na drugiej osobie w tej sytuacji przyniesie wiele dobrego obu stronom.

Pozdrawiam,
K.

Bibliografia:

McGinnis, A.P. Goldstein, Kształtowanie umiejętności prospołecznych małego dziecka. Profilaktyka agresji i zaburzeń zachowania w przedszkolu i przygotowaniu do szkoły. Instytut Amity, Warszawa 2003.

M. Osińska, Praca zespołowa w szkole, Warszawa 2015, s. 2.

W. Okoń, Nowy Słownik Pedagogiczny, Warszawa 2007, s. 443.

Cz. i M. Kupisiewicz, Słownik Pedagogiczny, Warszawa 2009, s. 192.

Por. J. Łuczyński, Zarządzanie edukacją wspierającą rozwój indywidualny uczniów, [w:]

Psychologia rozwoju człowieka, pod red. J. Trempały, Warszawa 2011.

J. Kordziński, Szkoła wspólnych działań czyli o relacjach i współpracy. Warszawa 2017

M. Rosenberg, Porozumienie bez przemocy. O języku życia, Wydawnictwo Czarna Owca, 2016